نیازهای دارویی و چگونگی تأمین آن

از روزگارانی که بشر به دلیل روی آوردن به زندگی صنعتی و جامعه شهری از آغوش محبت طبیعت مهربان جدا شد برای تسکین آلام و دردهای خود به خصوص در قرن بیستم به تولید و عرضه داروهای رنگارنگ شیمیایی مبادرت ورزید غافل از آنکه مواد زائد این داروهای غیر طبیعی بیماریهای جدید و صعب العلاج دیگری برای بشر به ارمغان می آورد. این مسابقه در نیمه دوم قرن بیستم به صورت هزاران بیماری نوظهور و دهها هزار داروی رنگارنگ شیمیایی تجلی نمود.

اکنون قریب ۴۵ سال است که دنیا با توجه به خطرات و عوارض داروهای شیمیایی و بیماریهای کشنده و خطرناک مجددا رو به سوی دامان پرمهر طبیعت نهاده و با برخورداری از دانش و تکنولوژی امروز دنیا مبادرت به تولیدداروهای طبیعی از منشأ گیاه نموده است.

در سال ۱۹۸۴ میلادی جمعیت جهان در حدود ۴/۷۹ میلیارد نفر تخمین زده شد که ۷۵ درصد این تعداد در کشورهای در حال توسعه زندگی می نمایند. روند افزایش جمعیت نشان می دهد که جمعیت جهان تا سال ۲۰۲۰ میلادی به حدود ۷/۶ میلیارد نفر خواهد رسید و بنا به پیش بینی جمعیت شناسان درصد بالاتری از این عده در کشورهای فقیرتر متمرکز خواهند بود و درصد کمتری در کشورهای ثروتمند و پیشرفته حضور خواهند داشت. در چنین شرایطی قسمت اعظم تلاش ساکنان کشورهای فقیرتر معطوف به افزایش استاندارد زندگی علیرغم افزایش فقر، منابع ناکافی و افزایش جمعیت خواهد گردید. در چنین شرایطی واضح است که نیاز به داروها محسوستر خواهد بود و قیمت این داروها نیز همواره رو به افزایش است.

در سال ۱۹۸۳ میلادی مصرف دارو در جهان در حدود ۸۸/۲ میلیون دلار بوده است. در سال ۱۹۷۷ میلادی این رقم ۴۹/۵ میلیون دلار بوده است و در این حال آفریقا با کمتر از ۱۰ درصد حمعیت جهان ۲ تا ۳ درصد از مصرف جهانی را با مصرف سرانه حدود ۳ دلار پوشش داده است. کشورهای خاورمیانه با حدود ۵ درصد جمعیت جهان، مقدار ۲ درصد از مصرف جهانی را با مصرف سرانه حدود ۵ دلار را دارا بوده اند. کل کشورهای در حال توسعه با حدود کمتر از ۲۰ درصد جمعیت جهان متوسط مصرف سرانه ۳ دلار را دارا بوده و در مقابل کشورهای توسعه یافته با ۲۵ درصد جمعیت جهان از مصرف بیش از ۸۰ درصد از ۴۹/۵ میلیون دلار با مصرف سرانه متوسط ۳۴ دلار بهره برده اند.

این ارقام در برخی از کشورها مانند آمریکا تا ۵۵ دلار متوسط سرانه را نیز شامل است.

دکتر جانسون روموالد رئیس WHO در سال ۱۹۷۷ ذکر می نماید که فقط زمانی به اهمیت دارو در تأمین سلامت پی خواهید برد که صفهای طولانی بیماران در مقابل داروفروشیهای کوچک در جنگلها را ملاحظه کرده باشید. مکانهایی که در آنها حتی یک قرص یا یک داروی ضدمالاریا یا آنتی بیوتیک برای عرضه وجود ندارد و این وضعیت در بسیاری از مناطق جهان حاکم است.

در بسیاری از کشورهای در حال توسعه روشهای درمانی سنتی متکی بر گیاهان هنوز اعتبار دارد. یک تخمین نشان میدهد که ۷۰ تا ۸۰ درصد جمعیت در دنیای در حال توسعه به طور نسبی یا کامل به درمانهای گیاهی متوسل میشوند. اگرچه عواملی چون عدم حضور پزشک و یا عدم وجود داروها میتواند محرکی برای استفاده از گیاهان تلقی گردد اما تحقیقات انجام شده نشان میدهد که عوامل فرهنگی و اجتماعی موثر میباشند. البته در این جهت دلایل مستدل علمی وجود دارد که از جمله میتوان ذکر نمود که عده زیادی از داروهای شیمیایی موجود با اثرات درمانی متفاوت از منابع گیاهی تأمین میگردد. در کشورهای پیشرفته بیش از ۲۵ درصد از داروهایی که با نسخه پزشک عرضه میگردد حاوی یک یا چند جز از داروهای حاصل از گیاهان است.