اصول تغذيه تكميلي بچه های شيرخوار

اصول تغذيه تكميلي شيرمادرخواران

۱– طول مدت تغذيه انحصاري باشيرمادر وشروع غذاهاي كمكي

شيرخواران را در ۶ ماه اول بطور انحصاري با شير مادر تغذيه كنيد و غذاهاي كمكي را از پايان ۶ ماهگي (۱۸۰ روزگي) همراه با تداوم تغذيه با شير مادر شروع نمائيد.

۲-  حفظ تداوم تغذيه با شير مادر

 به تغذيه مكرر و برحسب تقاضاي شيرخوار با شير مادر تا ۲ سالگي يا بيشتر ادامه دهيد.

۳-تغذيه مؤثر يا تاثيرپذير

 با استفاده از اصول مراقبت رواني، اجتماعي به ”  تغذيه مؤثر” شيرخواران  بپردازيد. بويژه ازطرق زير :

• شيرخواران را خودتان مستقيما تغذيه نمائيد و كودكان بزرگتررا وقتي كه خودشان غذا مي خورند، كمك كنيد و نسبت به نشانه هاي سيري و گرسنگي آنها حساس باشيد.
• شيرخواران را به آرامي و صبورانه تغذيه كنيد و آنها را براي خوردن تشويق كنيد اما مجبورشان نكنيد.
• اگر كودكان از خوردن بسياري از غذاها امتناع مي كنند، غذاهايي با تركيبات مختلف، طعم ها و قوام مختلف و روشهاي متفاوت را براي تشويق آنها تجربه كنيد.
• آشفتگي را در طول غذا دادن به كودك به حداقل برسانيد، اگر كودك به سهولت علاقه خود را به غذا از دست مي‌دهد.
• به ياد داشته باشيد كه زمان غذا خوردن فرصتي براي آموختن و ابراز محبت است. در طول غذا دادن به كودك با او صحبت كنيد و تماس چشم با چشم با او داشته باشيد.

۴– تدارك و ذخيره كردن سالم غذاهاي كمكي

 در هنگام تهيه و تدارك غذا بهداشت را رعايت كنيد. ازجمله:

• شستن دستهاي كودك و مراقبت كننده از او قبل از تهيه و خوردن غذا
• ذخيره كردن غذاها بطور سالم و صرف غذاها بلافاصله پس از تهيه
• استفاده از ظروف تميز براي تهيه و تدارك غذا
• استفاده از فنجان ها و كاسه هاي تميز براي غذا دادن به كودك
• پرهيز از استفاده از بطري كه تميز كردن آن مشكل است.

۵- مقدار غذاهاي كمكي مورد نياز

 غذاهاي كمكي را از پايان ۶ ماهگي با مقادير كم شروع كنيد و همزمان با رشد كودك، مقدار غذا را افزايش دهيد و تغذيه او با شير مادر را بطور مكرر ادامه دهيد. انرژي دريافتي  مورد نياز از غذاهاي كمكي براي شيرخواراني كه دريافت« متوسط»  شير مادر دارند در كشورهاي در حال توسعه تقريبا” ۲۰۰ كيلوكالري در روز براي سنين ۸-۶ ماهگي، ۳۰۰ كيلوكالري در روز براي سنين ۱۱-۹ ماهگي و ۵۵۰ كيلوكالري روزانه براي كودكان ۲۳-۱۲ ماه است. اين مقادير در كشورهاي توسعه يافته قدري متفاوت است (۱۳۰، ۳۱۰، و ۵۸۰ كيلوكالري روزانه به ترتيب براي سنين ۸-۶ ماه، ۱۱-۹ ماه و ۲۳-۱۲ ماه است) چون دريافت متوسط شير مادر براي آنها متفاوت مي باشد.

۶– قوام غذاها

همانطور كه كودك بزرگتر مي شود، مطابق با نيازها و توانايي هاي او قوام و تنوع غذاهاي كمكي را افزايش دهيد. شيرخواران در شروع تغذيه تكميلي مي توانند غذاهاي پوره شده، نرم شده و نيمه جامد را بخورند. تا ۸ ماهگي اكثر شيرخواران خودشان به تنهايي قادر به خوردن غذاهاي تكه شده (finger foods) با دست هستند. تا ۱۲ ماهگي اكثر كودكان مي توانند غذاهايي مشابه ساير افراد خانواده بخورند ( اما به ياد داشته باشيد كه آنها نياز به غذاهاي غني از مواد مغذي دارند كه در بخش هشتم شرح داده مي شود) از غذاهايي كه خطر ايجاد خفگي دارند بپرهيزيد ( مثل دانه كامل يا تكه شده  مغزها، دانه كامل انگور، هويج خام ….)

۷– تعداد دفعات غذا و دانسيته انرژي

دفعات غذا دادن به كودكان را همانطور كه بزرگتر مي شوند، افزايش دهيد. تعداد دفعات مطلوب بستگي به تراكم انرژي غذاهاي محلي و مقادير معمول مصرف شده در هر وعده دارد. براي يك شيرخوار متوسط سالم كه شيرمادرمي خورد، غذاهاي كمكي بايد ۳-۲ بار در روز در ۸-۶ ماهگي و ۴-۳ بار روزانه در ۱۱-۹ ماهگي و ۲۴-۱۲ ماهگي همراه با ميان وعده ها ( مثل يك تكه ميوه يا نان با پنير يا مغزها (بصورت پودر شده…)) براي۲-۱ باردر روز به كودك داده شود. منظور از ميان وعده، غذاهايي است كه بين وعده هاي معمول غذا به كودك داده مي شود كه بايد تهيه آن راحت و آسان باشد. اگر تراكم انرژي غذا يا مقدار غذاي هر وعده كم است، يا كودك با شير مادر تغذيه نمي شود، تعداد دفعات بيشتري غذا مورد نيازاست.

۸– محتويات مواد مغذي غذاهاي كمكي

 براي اطمينان يافتن از تامين كافي مواد مغذي، شيرخواران را با انواع مختلف غذاها تغذيه كنيد. رژيم هاي غذايي گياهي نيازهاي مواد مغذي در اين سن را برآورد نمي كنند مگر اينكه مكمل مواد مغذي يا محصولات غذايي غني شده به شيرخوار داده شود. ميوه ها و سبزيجات غني از ويتامين A بايد روزانه خورده شوند. رژيم غذايي حاوي چربي كافي براي كودك فراهم كنيد. از دادن آشاميدني هاي محتوي مواد مغذي كم مثل چاي، قهوه و نوشيدني هاي شيرين بپرهيزيد. آب ميوه نيز بايد به مقدار محدود به شيرخوار داده شود تا جانشين غذاهايي كه مواد مغذي بيشتري دارند، نشود.

۹– استفاده از مكمل هاي ويتامين ها و موادمعدني يا مصرف محصولات غني شده براي شيرخواران و مادران

 مصرف غذاهاي كمكي غني شده يا مكمل ويتامين و مواد معدني براي شيرخواران مورد نياز است. در برخي جمعيت ها، مادران شيرده نيز ممكن است نياز به مكمل ويتامين ها و مواد معدني و يا غذاهاي غني شده براي حفظ سلامت خودشان و اطمينان يافتن از غلظت برخي مواد مغذي (به ويژه ويتامين ها) در شيرشان داشته باشند.  مصرف چنين محصولاتي ممكن است قبل از بارداري و در دوران بارداري نيز مزايايي داشته باشد.

۱۰- تغذيه در طول بيماريها و پس از آن

در طول بيماريها دريافت مايعات شيرخوار را افزايش دهيد شامل دفعات بيشتر تغذيه با شيرمادر، و نيز كودك را به خوردن غذاهاي نرم، متنوع، اشتها آور و مطلوب تشويق  كنيد. پس از بيماريها، غذا را به دفعات بيشتر از معمول به شيرخوار بدهيد و او را براي خوردن بيشتر تشويق كنيد.