واکنش دیلز آلدر

واکنش دیلز آلدر

واکنش دیلز آلدر، حلقه افزایی ۲+۴ یک ترکیب دی ان مزدوج و یک دی انوفیل (آلکن یا آلکین) میباشد و یا به عبارتی واکنش الکتروسایکلیکی است که در آن، ۴ الکترون ترکیب دی ان و ۲ الکترون دی انوفیل درگیر هستند. نیروی پیش برنده این واکنش تشکیل پیوندهای سیگما میباشد که از لحاظ انرژی بسیار پایدارتر از پیوندهای پای میباشد.

ترکیبات دی ان و دی انوفیل میتوانند با باندهای دوگانه استخلاف دار شوند مثل آلن های استخلاف دار شده.

به خاطر عملکرده سریع و آسان و دامنه وسیع این واکنش، دیلز آلدر یک روش سنتزی قدرتمند برای حلقه های شش عضوی غیر اشباع میباشد.

در صورت دارا بودن هترو اتم (اکسیژن یا نیتروژن) در ساختار دی ان و یا دی انوفیل، روش هترو دیلز آلدر یک روش سنتزی قوی برای برای تهیه ترکیبات هتروسیکل ۶ عضوی میباشد.

مکانیسم واکنش دیلز آلدر

برای انجام این واکنش، همپوشانی اوربیتالهای مولکولی مورد نیاز است:

همپوشانی بین اوربیتال مولکولی HOMO ترکیب دی ان و اوربیتال مولکولی پر نشده LUMO ترکیب دی انوفیل تحت شرایط گرمایی واکنشی مجاز به شمار میرود. گروههای الکترون کشنده بر روی دی انوفیل  این واکنش را تسهیل میکنند. دی انوفیل های خوب حداقل باید دارای یکی از استخلافهای آلدئیدی، کتونی، استری، سیانیدی، باند دگانه، فنیل و یا هالوژن باشد. ترکیب دی ان نیز باید تا حد امکان غنی از الکترون باشد.

بالعکس برای واکنش دیلز آلدر برگشتی، دی انوفیل باید غنی از الکترون و ترکیب دی ان فقیر از الکترون باشد.

واکنش دیلز آلدر دیاسترئوگزین میباشد.

دی ان های حلقوی محصولات استرئو ایزومری میدهد. محصول اندو endo از لحاظ کنترل سینتیکی مساعد میباشد.

 

دکتر مهدی نباتی متخصص طراحی، سنتز و فرمولاسیون داروهای نوین