فیتوشیمی چیست و به چه مباحثی می پردازد؟

فیتوشیمی یا شیمی گیاهی در حقیقت رشته ای مابین رشته های شیمی و گیاه شناسی است که نحوه استخراج، جداسازی و شناسایی ترکیبات طبیعی (متابولیتهای اولیه و ثانویه) موجود در گیاهان را مورد بررسی قرار میدهد.

ترکیبات طبیعی به ترکیبات زیست فعالی گفته می شود که در گیاهان و جانوران یافت میشوند. این ترکیبات که خود به دو دسته ترکیبات اولیه و ثانویه تقسیم می شوند غنی از ترکیبات آلی دارویی، ویتامینها، مواد معدنی و همچنین کلروفیل میباشند.

ترکیبات طبیعی در پاسخ گیاهان در برابر عوامل بیماریزا و تنشهای محیطی تولید میشوند.

ترکیبات یا متابولیتهای اولیه به دسته ای از ترکیبات طبیعی گفته میشود که گیاه برای زنده ماندنش به آنها نیاز دارد ولی انسان برای زنده ماندنش به آنها نیاز ندارد مانند قندها.

ولی ترکیبات یا متابولیتهای ثانویه دسته ی دیگری از ترکیبات طبیعی  هستند که گیاهان برای ادامه حیات خود نیاز ندارد و صرفا در لحظاتی از طول حیاتشان در پاسخ به رفع تنشهای محیطی مجبور به تولید آنها میشوند. انسانها از همین ترکیبات میتوانند برای درمان بیماریهای خود استفاده کنند. برای مثال ترکیب طبیعی کورکومین که یک ترکیب پلی فنولی با خاصیت ضد آلزایمری و ضد سرطانی میباشد که از ریزوم گیاه زردچوبه استخراج میشود. یا همچنین ترکیب طبیعی لیکوپن در گوجه فرنگی، ایزوفلاوین در سویا و ترکیب لاوسون در برگهای گیاه حنا.

پس در کل میتوان گفت که علم فیتوشیمی شاخه یا گرایشی از علم شیمی است که به بررسی خواص شیمیایی و دارویی ترکیبات ثانویه گیاهان می پردازد.