رابطه خاصیت فلزی و نافلزی با شعاع اتمی – مدرس آقای مهدی نباتی

تدریس خصوصی تضمینی شیمی کنکور تجربی و ریاضی

دکتر مهدی نباتی – استاد برتر شیمی کنکور ایران

تدریس خصوصی شیمی کنکور ۱۴۰۲ تجربی و ریاضی دهم یازدهم دوازدهم در شهرهای ایران و خارج از ایران آزمون ورودی تیزهوشان طراح سوالات و تست های انحصاری و مکمل

دانش آموزان کنکوری عزیزم، مباحث فصل اول شیمی یازدهم جزو مباحثی است که نیاز به تحلیل های خیلی سنگین دارد. اگر قسمت مسائل درصد خلوص و درصد راندمان (بازده) مربوط به مسائل استوکیومتری را فاکتور بگیریم، می توان گفت که این فصل کلا فصل تحلیلی است و اساس و پایه مباحث بعد از خود می باشد. لذا لازم است که در کنار آموختن نکات کنکوری، حتما روش تحلیل تمام مباحث این فصل را یاد بگیرید!!!

لذا در این مقاله می خواهم با همدیگر رابطه خصلت های فلزی و نافلزی عناصر با شعاع اتمی را یاد گرفته و ارتباط آن ها با واکنش پذیری را نیز یاد بگیریم.

 

نکات فوق طلایی

نکته اول: در یک دوره (تناوب) از جدول تناوبی از چپ به راست، چون تعداد لایه های الکترونی ثابت مانده ولی تعداد ذرات نوکلئون (پروتون و نوترون) افزایش می یابد بنابراین میزان جاذبه هسته به الکترون ها افزایش یافته و شعاع اتمی کاهش می یابد.

نکته دوم: در یک گروه (ستون) از جدول تناوبی از بالا به پایین چون لایه های الکترونی افزایش می یابد بنابراین شعاع اتمی نیز افزایش می یابد.

نکته سوم: خصلت فلزی در حقیقت به توانایی اتم ها برای از دست دادن الکترون ها و تبدیل به کاتیون گفته می شود. پس می توان گفت که هر چقدر خصلت فلزی افزایش یابد، واکنش پذیری افزایش یافته و فرایند تبدیل شدن به کاتیون راحت تر صورت می گیرد.

نکته چهارم: خصلت نافلزی در حقیقت به توانایی اتم ها برای گرفتن الکترون ها و تبدیل به آنیون گفته می شود. پس می توان گفت که هر چقدر خصلت نافلزی افزایش یابد، واکنش پذیری افزایش یافته و فرایند تبدیل شدن به آنیون راحت تر صورت می گیرد.

نکته پنجم: در فلزات، در هر گروه از جدول تناوبی از بالا به پایین چون شعاع افزایش می یابد بنابراین کندن الکترون و تبدیل شدن به کاتیون مربوطه راحتتر صورت گرفته و بنابراین واکنش پذیری افزایش یافته و نهایتا باعث افزایش خصلت فلزی می شود.

برای مثال ترتیب خصلت فلزی، واکنش پذیری و راحت بودن فرایند تولید کاتیون عناصر گروه ۱ (فلزات قلیایی) به صورت زیر است:

Fr > Cs > Rb > K > Na > Li

نکته ششم: در نافلزات، در هر گروه از جدول تناوبی از بالا به پایین چون شعاع افزایش می یابد بنابراین جاذبه هسته کاهش یافته و گرفتن الکترون و تبدیل شدن به آنیون مربوطه سختتر صورت گرفته و بنابراین واکنش پذیری کاهش یافته و نهایتا باعث کاهش خصلت نافلزی می شود.

برای مثال ترتیب خصلت نافلزی، واکنش پذیری و راحت بودن فرایند تولید آنیون عناصر گروه ۱۷ (هالوژن ها) به صورت زیر است:

F > Cl > Br > I > At

نکته هفتم: با توجه به نکات ۵ و ۶ می توان نتیجه گرفت که سزیم و فلوئور به ترتیب بالاترین خاصیت فلزی و نافلزی را دارند.

توجه شود که چون فرانسیم عنصر پرتوزا بوده و نیمه عمر آن خیلی کم است، بنابراین عملا سزیم را به عنوان دارنده بیشترین خصلت فلزی در نظر می گیرند.

نکته هشتم: برای فلزات در یک دوره از چپ به راست چون شعاع کاهش می یابد، بنابراین خصلت فلزی و همین طور خاصیت واکنش پذیری کاهش یافته و در نتیجه فرایند تبدیل شدن به کاتیون سخت تر صورت می گیرد.

برای مثال ترتیب خصلت فلزی، واکنش پذیری و راحت بودن فرایند تولید کاتیون عناصر دوره ۲ به صورت زیر است:

Li > Be > B

نکته نهم: برای نافلزات در یک دوره از چپ به راست چون شعاع کاهش می یابد، بنابراین خصلت نافلزی و همین طور خاصیت واکنش پذیری افزایش یافته و در نتیجه فرایند تبدیل شدن به آنیون راحت تر صورت می گیرد.

برای مثال ترتیب خصلت نافلزی، واکنش پذیری و راحت بودن فرایند تولید آنیون عناصر دوره ۲ به صورت زیر است:

F > O > N > C

نکته دهم: شبه فلزات کمتری خصلت فلزی و نافلزی را دارند.

Na > Mg > Al > Si

Cl > S > P > Si

نکته یازدهم: می توان نتیجه گیری کلی کرد که خصلت های فلزی و نافلزی به ترتیب رابطه مستقیم و معکوس با اندازه شعاع اتمی دارند.

 

دکتر مهدی نباتی

استاد برند شیمی کنکور ایران

مدرس شیمی دانش آموزان مدارس برتر علامه حلی انرژی اتمی علامه طباطبایی فرزانگان کوشش ربانی روشنگران مفید واله دکتر هشترودی البرز ابوریجان شایستگان رازی شوکا

معلم شیمی کنکور تهران مشهد اصفهان کرج شیراز تبریز قم اهواز کرمانشاه ارومیه رشت زاهدان همدان کرمان یزد اردبیل بندرعباس اراک اسلامشهر زنجان قزوین سنندج خرم آباد گرگان ساری شهریار شهر قدس کاشان ملارد دزفول نیشابور بابل خمینی شهر سبزوار گلستان آمل پاکدشت نجف آباد بروجرد آبادان قرچک بجنورد ورامین بوشهر ساوه 

تدریس خصوصی آنلاین و حضوری شیمی کنکور و المپیاد شیمی

قائم شهر بیرجند نسیم شهر سیرجان خوی ایلام بوکان شهرکرد سمنان فردیس مراغه شاهین شهر ملایر مهاباد سقز بندر ماهشهر رفسنجان گنبد کاووس شاهرود مرودشت کمال شهر