نکات تحلیلی ترکیبات یونی و اصول فرمول نویسی – آموزش صفر تا صد شیمی کنکور

آموزش تحلیلی و دقیق شیمی کنکور استاد نباتی

صفر تا صد شیمی تحلیلی کنکور سراسری مهدی نباتی

دانش آموزان عزیزم، از سری مقالات آموزشی شیمی کنکور و المپیاد، امروز در این مقاله می خواهم که ترکیبات یونی و اصول فرمول نویسی ترکیبات یونی را با هم آموزش ببینیم و به تمام نکات پیدا و پنهان آن بپردازیم.

 

ترکیبات یونی

اتم ها می توانند با گرفتن یا از دست دادن الکترون به گونه های دارای بار الکتریکی به نام یون تبدیل بشوند.

این یون ها به دو دسته کاتیون ها و آنیون ها تقسیم می شوند. کاتیون ها با از دست دادن الکترون و آنیون ها با گرفتن الکترون توسط اتم ها ایجاد می شوند.

میان این یون های ناهمنام (کاتیون ها و آنیون ها) که دارای بار الکتریکی مخالف هم هستند یک نوع نیروی جاذبه قوی الکتروستاتیک ایجاد شده و پیوند یونی تشکیل می شود. به ترکیبات حاصل، ترکیبات یونی گفته می شود.

 

نکته بسیار مهم: ما چیزی به نام ترکیب یونی مجزا (دارای واحدهای مجزای مولکولی) نداریم. بلکه در یک شبکه سه بعدی یونی، تعداد زیادی از یون ها با آرایش منظم در کنار هم قرار می گیرند.

 

نکته مهم: هر ترکیب یونی از لحاظ بار الکتریکی خنثی هست. زیرا مجموع بار الکتریکی کاتیون ها با مجموع بار الکتریکی آنیون ها برابر است.

برای مثال در ترکیب سدیم نیترید Na₃N از سه کاتیون ⁺Na (مجموعا دارای بار الکتریکی ۳+) و یک آنیون ^–N³ (مجموعا دارای بار الکتریکی ۳-) تشکیل شده است که بار الکتریکی کل ترکیب خنثی است.

 

ترکیبات یونی دوتایی

ترکیبات یونی دوتایی به ترکیباتی گفته می شود که فقط از دو نوع اتم تشکیل شده باشد.

برای مثال یون ^–CO³ از ۴ اتم تشکیل شده و یک ترکیب یونی دوتایی است (از دو نوع اتم کربن و اکسیژن تشکیل شده است).

 

یون های تک اتمی

به کاتیون ها و آنیون هایی که از یک اتم تشکیل شده باشد (نه یک نوع اتم)، یون های تک اتمی گفته می شود.

برای مثال یون فلوئورید ^–F با یون فسفید ^–P³

 

یون های چند اتمی

آنیون ها و کاتیون هایی که از بیش از یک اتم تشکیل شده باشند در دسته یون های چند اتمی قرار می گیرند.

یون هیدروکسید ^–OH

یون پراکسید ^–O₂²

یون کربنات ^–CO₃²

یون هیدروژن کربنات ^–HCO₃

یون سولفات ^–SO₄²

یون هیدروژن سولفات ^–HSO₄

یون نیترات ^–NO₃

یون فسفات ^–PO₄³

یون آمونیوم ⁺NH₄

یون هیدروژن فسفات ^–HPO₄²

یون دی هیدروژن فسفات ^–H₂PO₄

یون سیلیکات ^–SiO₄⁴

 

قانون فرمول نویسی ترکیبات یونی

موقع فرمول نویسی، در سمت چپ نماد کاتیون را نوشته و در سمت راست، آنیون را می نویسیم.

موقع نام گذاری در سمت راست نام کاتیون را نوشته و در سمت چپ نام آنیون را می نویسیم.

مثال:

سدیم سولفید       NaS

آلومینیوم فسفید       AlP

سدیم اکسید       Na₂O

 

حالا اگر خوب یاد گرفتید، به سوال زیر پاسخ دهید:

 

تست تالیفی شیمی دهم کنکور

ترکیب یونی مس (II) نیترات چندتایی و چند اتمی است؟

الف: ۳ تایی و ۹ اتمی

الف: ۲ تایی و ۹ اتمی

الف: ۳ تایی و ۶ اتمی

الف: ۲ تایی و ۶ اتمی

 

دکتر مهدی نباتی

 

 

 

تدریس خصوصی و گروهی شیمی کنکور و المپیاد در تهران